Inpaktuarekin argitaratzea: Ikerketa-datuen kudeaketa

Partekatzearen garrantzia

Ikerketaren datuak partekatzea praktika zientifiko ona da. Ikerketaren datuak partekatzeko arrazoi ugari daude:

  • Erabilera berriak izan ditzaketen datuen berrikuntza eta berrerabilpena sustatzea
  • Datuen erabiltzaileen, datuen sortzaileen eta berrerabiltzaileen arteko lankidetza erraztea
  • Datuen gardentasuna eta fidagarritasuna maximizatzea
  • Saiakuntza esperimentalen errepikagarritasuna sustatzea
  • Ikerketaren emaitzak egiaztatzea baimendu
  • Kostuak datuak bikoiztea saihestuz murriztea
  • Ikerketaren eragina eta ikusgarritasuna areagotzea
  • Datuak datozen ikerketa-proiektuak eta horien argitalpenak sustatzea
  • Datuak sortzen dituzten ikertzaileen onespen zuzena eratzea, beste edozein ikerketaren emaitzarekin gertatzen den bezala

Honako iturri honetan oinarrituta:

Gehiago jakiteko:

FAIR Data

Aurki daitekeena izatea (Findable):

  • Datuei eta metadatuei identifikatzaile bakar eta iraunkor bat esleitu
  • Datuak deskribatu metadatu aberatsekin (hau da, deskribatzen dituzten datuei adierazpen semantikoak, oharrak, etab. gehituz, metadatuen kalitatea hobetzen dutenak).
  • Datuak eta metadatuak erregistratu eta indexatu bilaketa-motorra duen sistema batean (biltegia, zerbitzua, etab.).
  • Sartu metadatuen elementu zehatz bat datuen identifikatzaile iraunkorrarentzat.

Irisgarria izatea (Accessible):

  • Erabili protokolo estandarizatuak bere identifikatzailearen bidez datuak eta metadatuak berreskuratu ahal izateko.
  • Protokoloek irekiak, doakoak eta unibertsalki aplikagarriak izan behar dute.
  • Protokoloek autentifikazio- eta baimen-prozedura bat ere ahalbidetu behar dute, behar izanez gero.
  • Ziurtatu metadatuen erabilgarritasuna eskuragarri dagoela, nahiz eta datuak jada erabilgarri ez egon.

Elkarreragingarria izatea (Interoperable):

  • Erabili hizkuntza formalak (eskuragarriak, partekatuak eta normalizatuak) datuak eta metadatuak irudikatzeko.
  • Datuak eta metadatuak FAIR printzipioak jarraitzen dituzten hiztegiekin (eskemak, ontologiak, etab.) deskribatu.
  • Sartu datuen eta metadatuen arteko erreferentzia gurutzatuak eta estekak.

Berrerabilgarria izatea (Reusable):

  • Ziurtatu erabilitako datuek eta metadatuek hainbat elementu edo atributu zehatz eta garrantzitsuak dituztela.
  • Argitaratu datuak eta metadatuak berrerabilpen lizentzia argi eta eskuragarri batekin.
  • Erabili jatorri-irizpideak (sorkuntza, atribuzioa eta bertsio-historia) metadatuak bere bizitza-zikloan zehar datuekin lotzeko.
  • Ziurtatu erabilitako datu eta metadatuen estandarrak datuek aipatzen duten jakintza-arloko estandar komunak betetzen dituztela.

FAIR pintzipioen betetze-maila egiaztatzeko tresnak