Open Access (Euskaraz): OAn argitaratzea

Budapesteko Adierazpenak bi bide edo bi euskarri mota ezartzen ditu sarbide irekian argitaratzeko, batez ere:

1. Urrezko ibilbidea: OA aldizkarietan argitaratzera eramaten duena, normalean parez pareko errebisioetan berrikusiak:

OA motako aldizkari garbienetan, egileak copyright-a atxikitzen du bere lanen gainean, eta, aldi berean, bere argitalpenaren eskubide ez-esklusiboak lagatzen ditu: ez da argitaratzeagatik ordaintzen, eta erakunde akademikoekin edo sozietate profesionalekin lotuta egoten dira. Kontsultatu:

Zenbait kasutan egileak edo erakundeak ordaintzen du argitaratzeagatik. Adibidez, BioMed Central aldizkaria:

Hirugarren eredu ertain edo hibrido bat ere badago, open choice izenekoa, non argitaratzeagatik ordaintzeko aukera eskaintzen den, lanak open access izaten jarraitzearen truke, open access ez diren beste batzuekin batera (Elsevier, Springer eta beste argitaletxe handien joera).

Azkenik, gerta daiteke egileak bere lana aldizkari batean argitaratu ondoren denbora bat itxaron behar izatea gordailuetan sartzeko (enbargo-aldiak).

2. Bide berdea: erakunde edo gaikako gordailuetan argitaratzea dakarrena, erakunde batek bere irakasle eta/edo ikertzaileen ekoizpena ikusgarri jartzeko hartutako konpromisoaren ondorioz:

• Gaikako biltegien kasuan, gehienetan egileak egiten du auto-artxiboa.
• Gordailu eskuordetua ohikoagoa da gordailu instituzionalen kasuan, egileak lotuta dauden erakundeen bidez, edo erakundeen liburutegien bidez.
• Ez dute binakako berrikuspenik egiten, baina edukiak beste instantzia batzuetan berrikusten dira.