Jatorriz berrikuspen sistematikoak osasun zientzietan sortu dira eta beste disziplinetara ere pasa dira. Informazio gainkarga orokorrak sintesiaren premia dakar. Medikuntzan standarizatu den ikerketa lan mota hau beste jakintza alorretara pasa da. Azken urteetan erakunde ezberdinen sorrerak metodologia edo standarrak erraztu ditu.
Berez Literature Review edo berrikuspen narratiboa berrikuspen mota tradizionalagoa eta ezagunagoa izan da. Askotan ikerketa lanaren sarrera moduan sortu dira gai horren inguruan argitaratu denaren laburpen moduan. Hauen ondorioak maiz subjetiboagotzat jo dira baina gai bat kokatzeko eta ulertzeko erabilgarriak.
Berrikuspen sistematikoa da galdera jakin bati modu garden eta sistematikoan erantzuteko ebidentziak bildu, aztertu eta sintetizatzeko egiten den ikerketa mota bat. Azterketa sistematikoetan erabilitako datuek (edo ebidentziek) literatura akademikoan dute jatorria, argitaratuan edo argitaragabean. Aurkikuntzak oso fidagarriak izan ohi dira. Gainera, normalean aditu talde independente batek alderatu eta apailatzen ditu. Berrikuspen tradizionalak ez bezala, berrikuspen sistematikoak oso integralak dira eta ez dira autore bakar baten ikuspegian oinarritzen, horrela alborapenak saihestuz.
Berrikuspen sistematikoak bereziki garrantzitsuak dira arlo medikoan, non osasun-medikuek etengabe eguneratuta egon behar duten, kalitate handiko informazio berriarekin, eguneroko erabakiak gidatzeko. Azterketa sistematikoek, definizioz, aurreko ikerketetako informazioa biltzen dutenez, lehen mailako ikerketa berrien eragozpenak saihesten dira. Askotan, izan ere, ebidentzia edo ezagutza-mugarik eza identifikatzen dute, eta, ondorioz, hala behar izanez gero, ikerketa sakonagoa gomendatzen dute.
Berrikuspen sistematikoaren garrantzia
Meta-analisia: Ikerketa mota hau existitzen diren bi ikerketa edo gehiagoren emaitza estatistikoak konbinatzean oinarritzen da. Ikerketa bat baino gehiago arazo edo galdera berari aurre egiten ari zaizkionean, uste izatekoa da akatsen bat egon daitekeela. Ikerketa gehienek horren berri ematen dute emaitzen barruan. Meta-analisiak lagundu dezake datuetan inkoherentziak sortzen, baldin eta ikerketak antzekoak badira.
Meta-analisiaren garrantzia
Ondorengo taulan berrikuspen mota ezberdinen azalpen txikia duzu:
BERRIKUSPEN MOTA | DESKRIPZIOA | |
---|---|---|
Berrikuspen sistematikoa |
Berrikuspen sistematikoak dira ezagunenak zenbait alorretan. Bilaketa sakona, zehatza eta gomendioak egitea dute helburu. Hona hemen ezaugarriak:
|
|
Scoping review |
Scoping review lanek ikerketa eremu batean eskura dagoen literaturari buruzko aldez aurreko ebaluazioa eskaintzen dute. Helburua berrikuspena bera da. Ezaugarriak:
|
|
Literature review edo berrikuspen narratiboa |
Ezaugarriak:
|
|
Integrative Review |
Ezaugarriak:
|
|
Meta-analisia |
Meta-analisiak berrikuspen kuantitatiboen emaitzen konbinazio estatistikoa eskaintzen du. Meta-analisia berrikuspen sistematikoetan sar daiteke, baina kontuan izan berrikuspen sistematiko guztiek ez dutela meta-analisirik. Ezaugarriak:
|
|
Berrikuspen kualitatiboa |
Berrikuspen kualitatiboak interpretazio berrikuspenak dira eta erabiltzaileen txostenak eta profesionalen oharrak jaso ditzakete, datuek ahalbidetzen dutena baino ulermen zabalagoa ahalbidetzeko. Ezaugarriak:
|
|
Umbrella review |
Umbrella review edo aterki berrikuspenari "overview of reviews" esaten zaio. Hainbat berrikuspen sistematikoen informazioa biltzen du:
|