Berrikuspen sistematikoak: Berrikuspen motak

Berrikuspen sistematikoak eta beste

Jatorriz berrikuspen sistematikoak osasun zientzietan sortu dira eta beste disziplinetara ere pasa dira. Informazio gainkarga orokorrak sintesiaren premia dakar. Medikuntzan standarizatu den ikerketa lan mota hau beste jakintza alorretara pasa da.  Azken urteetan erakunde ezberdinen sorrerak metodologia edo standarrak erraztu ditu.

Berez Literature Review edo berrikuspen narratiboa berrikuspen mota tradizionalagoa eta ezagunagoa izan da. Askotan ikerketa lanaren sarrera moduan sortu dira gai horren inguruan argitaratu denaren laburpen moduan. Hauen ondorioak maiz subjetiboagotzat jo dira baina gai bat kokatzeko eta ulertzeko erabilgarriak. 

Berrikuspen sistematikoa da galdera jakin bati modu garden eta sistematikoan erantzuteko ebidentziak bildu, aztertu eta sintetizatzeko egiten den ikerketa mota bat. Azterketa sistematikoetan erabilitako datuek (edo ebidentziek) literatura akademikoan dute jatorria, argitaratuan edo argitaragabean. Aurkikuntzak oso fidagarriak izan ohi dira. Gainera, normalean aditu talde independente batek alderatu eta apailatzen ditu. Berrikuspen tradizionalak ez bezala, berrikuspen sistematikoak oso integralak dira eta ez dira autore bakar baten ikuspegian oinarritzen, horrela alborapenak saihestuz.

Berrikuspen sistematikoak bereziki garrantzitsuak dira arlo medikoan, non osasun-medikuek etengabe eguneratuta egon behar duten, kalitate handiko informazio berriarekin, eguneroko erabakiak gidatzeko. Azterketa sistematikoek, definizioz, aurreko ikerketetako informazioa biltzen dutenez, lehen mailako ikerketa berrien eragozpenak saihesten dira. Askotan, izan ere, ebidentzia edo ezagutza-mugarik eza identifikatzen dute, eta, ondorioz, hala behar izanez gero, ikerketa sakonagoa gomendatzen dute.

Berrikuspen sistematikoaren garrantzia

  • Hainbat ikerketa eta aurkikuntzak batu eta laburbiltzen dituzte.
  • Azterketa sistematikoek bildutako azterketen emaitzen eta aurkikuntzen baliozkotasuna modu inpartzialean ebaluatzen dute.
  • Helburu argiak eta metodologia erreproduzitzaileak zehazten dituzte.


Meta-analisia: Ikerketa mota hau existitzen diren bi ikerketa edo gehiagoren emaitza estatistikoak konbinatzean oinarritzen da. Ikerketa bat baino gehiago arazo edo galdera berari aurre egiten ari zaizkionean, uste izatekoa da akatsen bat egon daitekeela. Ikerketa gehienek horren berri ematen dute emaitzen barruan. Meta-analisiak lagundu dezake datuetan inkoherentziak sortzen, baldin eta ikerketak antzekoak badira.

Meta-analisiaren garrantzia

  • Ebidentzien zehaztasuna hobetzen laguntzen dute, ikerketa asko txikiegiak baitira datu sinesgarriak emateko.
  • Meta-analisiek kontraesanezko azterketen arteko desadostasunak konpon ditzakete. Azterketaren emaitza kontrajarriak formalki ebaluatuz, posible da azkenean hipotesi berriak lortzea eta eztabaidaren arrazoiak aztertzea.
  • Gainera, banakako ikasketek baino eragin handiagoa duten galderei erantzun diezaiekete. Adibidez, gaixotasun batek munduko hainbat herritan duen eragina, herrialde edo kontinente zehatzetan egindako beste ikerketa apal batzuk konparatuz.

Berrikuspen motak

Ondorengo taulan berrikuspen mota ezberdinen azalpen txikia duzu:

BERRIKUSPEN MOTA DESKRIPZIOA
Berrikuspen sistematikoa

Berrikuspen sistematikoak dira ezagunenak zenbait alorretan. Bilaketa sakona, zehatza eta gomendioak egitea dute helburu. Hona hemen ezaugarriak:

  • Eremu edo gai jakin batean argitaratutako ezagutzak biltzea eta neurtzea
  • Jokabide-jarraibideak betetzea
  • Parekoen berrikuspena eskatzen du argitaratu aurretik
Scoping review

Scoping review lanek ikerketa eremu batean eskura dagoen literaturari buruzko aldez aurreko ebaluazioa eskaintzen dute. Helburua berrikuspena bera da. Ezaugarriak:

  • Bilaketa azkarra da berrikuspen gabezia dagoen aurreikusteko
  • Lana egiteko joera sistematikoa
Literature review edo berrikuspen narratiboa

Ezaugarriak:

  • Gai jakin bati esparru teorikoa ezartzea
  • Funtsezko terminoak, definizioak eta terminologia zehaztea
  • Gai jakin bati buruzko azterlanak, ereduak, monografikoak eta abar identifikatzea
  • Ikeketa-eremua, ikerketa-gaia ezartzea/zehaztea
Integrative Review

Ezaugarriak:

  • Teoria edo hipotesia sortzea edo fintzea
  • Ikerketa enpirikoa eta teorikoa konbinatzea
  • Osasun-fenomeno jakin bati buruzko aztertzea
  • Osasun-politika eta osasun-praktika jakinaraztea
Meta-analisia

Meta-analisiak berrikuspen kuantitatiboen emaitzen konbinazio estatistikoa eskaintzen du. Meta-analisia berrikuspen sistematikoetan sar daiteke, baina kontuan izan berrikuspen sistematiko guztiek ez dutela meta-analisirik. Ezaugarriak:

  • Aurretik berrikuspen sistematikoa du abiapuntu
  • Emaitzak tratamendu-gomendioak osatzeko edo etorkizuneko saiakuntza klinikoen diseinuan orientabideak emateko erabil daitezke
Berrikuspen kualitatiboa

Berrikuspen kualitatiboak interpretazio berrikuspenak dira eta erabiltzaileen txostenak eta profesionalen oharrak jaso ditzakete, datuek ahalbidetzen dutena baino ulermen zabalagoa ahalbidetzeko. Ezaugarriak:

  • Estatistikoa ez den informazioa aztertzeko aukera ematen du
  • Ikerketen arteko gaiak azaleratu ahal ditu
  • Ikerketako ebidentzia erabiltzaileen txostenez eta profesionalen oharrez osatzen ditu
Umbrella review

Umbrella review edo aterki berrikuspenari "overview of reviews" esaten zaio. Hainbat berrikuspen sistematikoen informazioa biltzen du:

  • Ikerlanen kalitatea berrikuspenen barruan ebaluatzea
  • Askotan, ohiko berrikuspen sistematiko bati dagokiona baino galdera zabalagoa definitzen du